Sprawozdanie stanowi część Raportu o stanie Powiatu Hajnowskiego za 2019 r.

Sprawozdanie w zakresie realizacji zadań Powiatowego Programu Rozwoju Pieczy Zastępczej na lata 2018 – 2020

Podstawę prawną działań w zakresie pieczy zastępczej stanowi ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (tj. Dz. U. z 2020 r., poz. 821). W świetle ustawy system pieczy zastępczej tworzą osoby, instytucje i działania, których celem jest zapewnienie dzieciom czasowej opieki i wychowania w przypadkach niemożliwości sprawowania opieki i wychowania przez rodziców. Pieczę zastępczą organizuje powiat.

Ustawodawca wyróżnił dwie formy pieczy zastępczej: rodzinną pieczę zastępczą oraz instytucjonalną pieczę zastępczą. Rodzinną pieczę zastępczą tworzą rodziny zastępcze spokrewnione, rodziny zastępcze niezawodowe, rodziny zastępcze zawodowe oraz rodzinne domy dziecka. Rodziny zastępcze oraz rodzinny dom dziecka mogą być wspierane w szczególnie uzasadnionych sytuacjach przez rodziny pomocowe. Instytucjonalną pieczę zastępczą na terenie powiatu hajnowskiego tworzy placówka opiekuńczo-wychowawcza.

Ustawodawca w systemie pieczy zastępczej tworzy instytucję „organizatora rodzinnej pieczy zastępczej”, która odpowiada za wspieranie rodzin pełniących funkcję rodziny zastępczej oraz rodzinnego domu dziecka w zakresie prawidłowego wypełniania funkcji oraz za organizację i zapewnienie rozwoju rodzinnej pieczy zastępczej. Starosta Hajnowski zarządzeniem Nr 32/2011 z dnia 29 grudnia 2011 r. wyznaczył Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hajnówce, jako organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. Bezpośrednio zadania w zakresie wspierania osób sprawujących rodzinną pieczę zastępczą wykonują koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej. W 2019 r. PCPR zatrudniał 3 koordynatorów, (dwóch koordynatorów pracowało przez cały rok trzeci koordynator zatrudniony został w połowie września 2019 r.), którzy wykonują swoją pracę w zadaniowym systemie czasu pracy, co umożliwia im dostosowanie się do indywidualnych potrzeb rodzin. W świetle art. 77 ust. 4 ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej liczba rodzin zastępczych lub rodzinnych domów dziecka, która pozostaje pod opieką jednego koordynatora nie może przekroczyć 15.

Powiat Hajnowski w 2019 r. w ramach Programu asystent rodziny i koordynator rodzinnej pieczy zastępczej na 2019 r., pozyskał dotację celową na dofinansowanie kosztów zatrudnienia koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej w wysokości 33 874,31zł.

Rodzinna piecza zastępcza

Rodzina zastępcza i rodzinne domy dziecka, jako rodzinne formy pieczy zastępczej, zapewniają czasową opiekę nad dzieckiem, które tymczasowo lub trwale jest pozbawione opieki rodziców biologicznych. Opieka w ramach rodziny zastępczej oraz rodzinnego domu dziecka jest ustanawiana postanowieniem sądowym. Do rodzinnych form pieczy zastępczej mogą trafić dzieci, których rodzicom została ograniczona, odebrana lub zawieszona władza rodzicielska. Ta forma opieki polega na wsparciu i kontroli sądu oraz organizatora rodzinnej pieczy zastępczej.

W omawianym okresie sprawozdawczym na terenie Powiatu Hajnowskiego funkcję rodziny zastępczej sprawowało 49 rodzin i 4 rodzinne domy dziecka. Na dzień            31 grudnia 2019 r. w powiecie hajnowskim funkcjonowało 47 rodzin zastępczych i 4 rodzinne domy dziecka, w których przebywało 92 dzieci, w tym 22 dzieci pochodzących z innych powiatów. Spośród wszystkich rodzin 38 pełniło funkcję rodziny zastępczej spokrewnionej (są to dziadkowie lub rodzeństwo dziecka) oraz 9 rodzin zastępczych niezawodowych (stanowionych przez wujostwo dziecka bądź osoby niespokrewnione z dzieckiem).

W 2019 r. zgodnie z postanowieniem Sądu umieszczono 17 dzieci w rodzinnej pieczy zastępczej na terenie Powiatu Hajnowskiego. Rodzinną pieczę zastępczą opuściło 8 dzieci i 3 osoby, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej. Rozwiązanych zostało 4 rodziny zastępcze.

Sytuacja dzieci umieszczonych w rodzinach zastępczych jest omawiana na posiedzeniach zespołu do spraw oceny sytuacji dziecka, które odbywają się w miarę potrzeb, jednak nie rzadziej, niż co 3 miesiące w stosunku do dzieci poniżej 3 roku, a w przypadku dzieci starszych nie rzadziej, niż co 6 miesięcy. W skład zespołu wchodzą: rodzina zastępcza, rodzice dziecka, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, asystent rodziny bądź pracownik socjalny prowadzący pracę z rodziną biologiczną dziecka, przedstawiciel ośrodka adopcyjnego, przedstawiciel Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej, przedstawiciel organizatora rodzinnej pieczy zastępczej. W razie potrzeby na posiedzenia zespołu zapraszane są także inne osoby znające sytuację dziecka i rodziny, np. kurator, psycholog, pedagog szkolny. Zespół dokonuje oceny zasadności pobytu dziecka w pieczy zastępczej, o czym informowany jest sąd. W 2019 r. odbyło się 67 posiedzeń zespołu do spraw oceny sytuacji dziecka, podczas których omawiano sytuację dzieci przebywających w rodzinach zastępczych i sporządzono 110 tychże ocen.

W 2019 r. PCPR dokonało 17 ocen rodzin zastępczych pod względem predyspozycji do pełnienia powierzonej im funkcji oraz jakości wykonywanej pracy, opracowano 12 planów pomocy dziecku, sporządzono 96 opinii zasadności dalszego pobytu dziecka w pieczy oraz opracowano 11 sprawozdań dotyczących sytuacji rodziny i udzielanej i pomocy. Koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej w 2019 r. 317 razy odwiedzili rodzinne formy pieczy zastępczej.

W świetle przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dzieci, które umieszczone są w rodzinnej pieczy zastępczej i posiadają uregulowaną sytuację prawną (rodzice zostali pozbawieni władzy rodzicielskiej), muszą zostać zgłoszone do ośrodka adopcyjnego. W 2019 r. do ośrodka adopcyjnego nie zgłoszono dzieci z uregulowaną sytuacją prawną przebywających w rodzinach zastępczych. Zespół pracujący podczas posiedzę w sprawie sytuacji dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej podjęła decyzję o braku kwalifikacji do przysposobienia ze względu na sytuację rodzinną i zdrowotną, a także silne więzi łączące je z krewnymi, u których przebywają w rodzinie zastępczej.

Rodziny zastępcze obejmuje się wsparciem koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej. W 2019 roku 3 koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej zatrudnionych w PCPR objęło wsparciem łącznie 48 form rodzinnej pieczy zastępczej, w tym: 44 rodziny pełniące funkcję rodziny zastępczej, w których przebywało łącznie 95 wychowanków (dzieci i pełnoletnich wychowanków rodzin zastępczych), wobec których funkcję opiekuna usamodzielnienia pełni rodzina zastępcza lub koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej.

Pracownicy PCPR utrzymują stałą współpracę z rodzinami zastępczymi, dostarczają wiedzy i wsparcia w zakresie rozwiązywania problemów wychowawczych i socjalnych, umożliwiają dostęp do poradnictwa specjalistycznego, informują o przysługujących uprawnieniach, na bieżąco monitorują sytuację i funkcjonowanie rodzin oraz dzieci umieszczonych w rodzinnej pieczy zastępczej. Dla każdego dziecka umieszczonego w pieczy zastępczej sporządza się „Plan pomocy dziecku”. Plan ten jest tworzony we współpracy z rodziną zastępczą i asystentem rodziny, bądź pracownikiem socjalnym udzielającym wsparcia rodzicom dziecka. Ponadto koordynatorzy rodzinnej pieczy zastępczej przygotowują do sądu rodzinnego w imieniu organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, nie rzadziej, niż co 6 miesięcy, informację o całokształcie sytuacji osobistej dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej oraz sytuacji rodziny dziecka, a także dokonują zgłoszenia dziecka z uregulowaną sytuacją prawną do ośrodka adopcyjnego.

Rodziny zastępcze z terenu powiatu mają możliwość udziału w szkoleniach, które wzmacniają ich kompetencje w zakresie sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem. W 2019 r. przedstawiciele rodzinnej pieczy zastępczej skorzystać mogli z następujących szkoleń:

1. „Program wsparcia rodzin przeżywających trudności opiekuńczo -wychowawcze Odzyskać Dziecko” (prowadzący rdd i zatrudnieni pracownicy, kadry pieczy zastępczej i pomocy społecznej z terenu powiatu) 13.02.2020 r.
2. „Wsparcie dziecka krzywdzonego” szkolenie z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, ze szczególnym uwzględnieniem dziecka 05.2019 r. skierowane do osób prowadzących pieczę zastępczą na terenie powiatu, kadr pomocy społecznej, zorganizowane przy współpracy z Regionalnym Ośrodkiem Polityki Społecznej w Białymstoku

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hajnówce z Fundacją Dialog i z Fundacją Wspierania Rodzin KORALE od dnia 01.01.2019 r. realizuje projekt pn. „Program wsparcia rodzin przeżywających trudności opiekuńczo wychowawcze ODZYSKAĆ DZIECKO”.

Realizacja projektu obejmuje wsparcie kadry i wolontariuszy instytucji wsparcia rodziny i pieczy zastępczej oraz rodziców przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze i ich dzieci.

Głównym celem projektu jest: podniesienie poziomu usamodzielnienia oraz wydolności opiekuńczo – wychowawczej rodzin zagrożonych ubóstwem lub wykluczonych społecznie, wzrost wiedzy i kompetencji pracowników/wolontariuszy systemu wspierania rodziny i pieczy zastępczej z powiatu hajnowskiego, poprawa dostępu do wysokiej, jakości usług społecznych, w szczególności usług środowiskowych, opiekuńczych oraz usług wsparcia rodziny i pieczy zastępczej dla osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym. W powiecie hajnowskim od początku trwania projektu do programu zgłosiło się 6 rodzin z łączna liczbę dzieci 11.

PCPR w 2019 roku zapewniał rodzinom zastępczym dostęp do poradnictwa specjalistycznego kierując osoby zainteresowane do publicznych i niepublicznych placówek służby zdrowia, Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej.

Rodzinie zastępczej na każde umieszczone dziecko przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania. Rodziny zastępcze, które pełniły tę funkcję przed dniem 1 stycznia 2012 r. miały możliwość otrzymywania comiesięcznej pomocy finansowej na podstawie przepisów dotychczasowych tj. ustawy o pomocy społecznej w wysokości od 40% do 80% kwoty podstawy wynoszącej 1647,00 zł (w zależności od wieku, stanu zdrowia dziecka), pomniejszoną o 50% dochodu dziecka bądź na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej w kwocie nie niższej niż 694,00zł w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej oraz nie niższej niż 1052,00 zł., w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka. Rodziny zastępcze oraz rodzinne domy dziecka utworzone po 1 stycznia 2012 r. otrzymują świadczenie na podstawie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. W 2019 r. udzielono takiej pomocy na łączną kwotę 875 208 zł., z czego kwota 291 416 zł. została sfinansowana, na podstawie zawartych porozumień, przez powiaty, i gminy powiatu hajnowskiego na terenie, których mieszkały dzieci przed umieszczeniem w rodzinnej pieczy zastępczej.

W omawianym okresie sprawozdawczym 9 dzieci pochodzących z Powiatu Hajnowskiego przebywało w 6 rodzinnych formach pieczy zastępczej (rodzinach zastępczych) na terenie innych powiatów. Wydatki na ten cel na podstawie zawartych porozumień wyniosły 128 078 zł.

Wszystkie osoby zgłaszające gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej bądź prowadzenia rodzinnego domu dziecka muszą zostać objęte badaniami psychologicznymi, które potwierdzają ich kompetencje do sprawowania rodzinnej pieczy zastępczej. Ponadto osoby pełniące m.in. funkcję rodziny zastępczej niezawodowej, czy prowadzące rodzinne domy dziecka. W 2019 r. psycholog zatrudniony w SP ZOZ w Hajnówce przeprowadził badania rodzinami zastępczymi oraz kandydatami na rodziny zastępcze i wydał stosowne opinie.

Instytucjonalna piecza zastępcza

Dziecko pozbawione częściowo lub całkowicie opieki rodzicielskiej może być umieszczone w placówce opiekuńczo-wychowawczej. Podstawą skierowania dziecka do placówki jest postanowienie sądu albo wniosek rodziców lub opiekunów prawnych. Placówka zapewnia dziecku całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokaja jego niezbędne potrzeby bytowe i rozwojowe. Zaspokojenie potrzeb dziecka następuje na poziomie obowiązującego standardu opieki i wychowania, określonego ustawami. Pobyt dziecka w placówce powinien mieć charakter przejściowy – do czasu powrotu dziecka do rodziny naturalnej lub umieszczenia w rodzinie adopcyjnej, ewentualnie w rodzinie zastępczej. Nie dla każdego dziecka przebywającego w placówce powrót do domu rodzinnego jest możliwy, nie wszystkie dzieci znajdują rodziny adopcyjne bądź rodziny zastępcze, dlatego zapewnienie opieki instytucjonalnej jest koniecznością. Dominującymi przyczynami umieszczenia dzieci w placówce są uzależnienia rodziców, w tym szczególnie alkoholizm, zrzeczenie się władzy rodzicielskiej, bezradność w kwestiach wychowawczych skutkująca demoralizacją małoletniego i nierealizowanie obowiązku szkolnego.

Na terenie Powiatu Hajnowskiego w 2019 r. funkcjonowała 1 Placówka Opiekuńczo – Wychowawcza Dom Dziecka im. Haliny Kopalińskiej w Białowieży typu socjalizacyjnego i interwencyjnego. Dom Dziecka zapewnia 30 miejsc, w ciągu 2019 roku było umieszczonych łącznie 30 dzieci, stan na 31.12.2019 r. -19 dzieci.

PCPR realizuje postanowienia sądu dotyczące umieszczenia dzieci w placówce opiekuńczo-wychowawczej i gromadzi dokumentację dotyczącą dziecka i rodziny. W 2019r. do Domu Dziecka w Białowieży skierowano łącznie 13 dzieci, w tym: 6 z powiatu hajnowskiego i 7 z innych powiatów.

Koszty utrzymania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych pokrywa powiat właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka przed umieszczeniem w placówce.

W sprawie dzieci pochodzących z innych powiatów, umieszczonych w placówkach opiekuńczo-wychowawczych funkcjonujących na terenie powiatu hajnowskiego, zawarte zostały z właściwymi powiatami porozumienia dotyczące umieszczenia dziecka i wysokości wydatków na jego utrzymanie w placówce.

W roku 2019 r. Powiat Hajnowski zawarł 11 porozumień z niżej wymienionymi powiatami, które to ponosiły wydatki z tytułu pobytu swoich dzieci w Domu Dziecka w Białowieży tj.: Powiat grajewski; Powiat ostrowski; Powiat zambrowski; Miasto Łomża; Powiat żyrardowski; Powiat żuromiński; Powiat bielski na kwotę 549 795,16 zł.

W roku sprawozdawczym po rozwiązaniu rodziny zastępczej, 1 dziecko pochodzące z terenu powiatu hajnowskiego przez okres 2 tygodni przebywało w placówce opiekuńczo-wychowawczej na terenie innego powiatu. Powiat hajnowski z tego tytułu, na podstawie zawartego porozumienia, poniósł wydatki na pokrycie kosztów utrzymania tegoż dziecka w łącznej kwocie 1 656 zł.

        Gminy z powiatu hajnowskiego, których dzieci umieszczone zostały po 1 stycznia 2012 roku w Domu Dziecka w Białowieży ponoszą częściowe wydatki z tego tytułu na zasadach podobnych, jak za dzieci umieszczone w rodzinnej pieczy zastępczej.

Tabela Wydatki narastająco od 01.01.2019 r. do 31.12.2019 r. 

Sytuacja dzieci przebywających w placówkach opiekuńczo-wychowawczych jest omawiana na posiedzeniach zespołu do spraw okresowej oceny sytuacji dziecka. Posiedzenie zespołu zwołuje dyrektor placówki. W jego skład wchodzą m.in. rodzice dziecka, pracownicy placówki, asystent rodziny, bądź pracownik socjalny prowadzący pracę z rodziną dziecka, przedstawiciel organizatora rodzinnej pieczy zastępczej, przedstawiciel ośrodka adopcyjnego. Zespół dokonuje okresowej oceny sytuacji dziecka nie rzadziej, niż co 6 miesięcy, a w przypadku dziecka w wieku poniżej 3 lat nie rzadziej, niż co 3 miesiące. Wniosek dotyczący zasadności pobytu dziecka w placówce przekazywany jest do sądu.

Dodatek wychowawczy i dodatek do zryczałtowanej kwoty (500+)

Zgodnie z art. 80 ust.1a) ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej „rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka do świadczenia (…) na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przysługuje dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego określonego w przepisach o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, zwany dalej dodatkiem wychowawczym”.

Kwota wydatkowana na ten cel w 2019 r. wyniosła 394 370 zł. (824 Świadczeń). Dodatek otrzymało 49 rodzin zastępczych na 82 umieszczonych w nich dzieci.

Zgodnie z art. 113a ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej dodatek w wysokości świadczenia wychowawczego przysługuje na każde umieszczone dziecko w wieku do ukończenia 18. roku życia przebywającym w placówce, na wniosek dyrektora placówki opiekuńczo-wychowawczej. W 2019 r. ze wsparcia skorzystało 21 dzieci na kwotę 49 555 zł.  (101 świadczeń).

Realizacja rządowego programu „Dobry start”

Zgodnie z § 4 ust. 1 Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 30 maja 2018 r. w sprawie szczegółowych warunków realizacji rządowego programu „Dobry start” (Dz. U. z 2018 r., poz. 1061 ze zm.) rodzinom zastępczym i dyrektorom placówek opiekuńczo-wychowawczych przysługuje jednorazowe świadczenie dobry start w wysokości 300 zł w związku z rozpoczęciem roku szkolnego przez umieszczone dziecko. W ramach realizacji programu wypłacono rodzinnej pieczy zastępczej 69 świadczeń na kwotę 20.700 zł. i 16 świadczeń na dzieci umieszczone w placówce na kwotę 4 800 zł., 4 świadczenia wypłacone zostały usamodzielnianym wychowankom pieczy zastępczej na kwotę 1 200 zł.

Pomoc udzielana usamodzielniającym się wychowankom rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo – wychowawczych. 

Osoba, która osiągnęła pełnoletność w rodzinie zastępczej/rodzinnym domu dziecka oraz osoba pełnoletnia opuszczająca placówkę opiekuńczo-wychowawczą, obejmowana była pomocą mającą na celu jej życiowe usamodzielnienie i integrację ze środowiskiem przez pracę socjalną. Wychowankowie rodzin zastępczych i placówek opiekuńczo-wychowawczych, w zależności od daty rozpoczęcia procesu usamodzielnienia, obejmowani są wsparciem finansowym na podstawie ustawy o pomocy społecznej, bądź ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej. Osobie usamodzielnianej przyznaje się pomoc:

• na kontynuowanie nauki (526,00 zł miesięcznie),
• na usamodzielnienie (jednorazowo od 1 735,00 zł do 6 939,00 zł),
• na zagospodarowanie (jednorazowo do 4 941,00 zł, lub 1 577,00 zł, a w przypadku osoby legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym albo znacznym stopniu niepełnosprawności 3 154,00 zł.)

Podstawą przyznania świadczeń na usamodzielnienie jest indywidualny program usamodzielnienia podpisywany i realizowany przez osobą usamodzielnianą, opiekuna usamodzielnienia oraz kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie. Opiekunem usamodzielnienia może być osoba tworząca rodzinę zastępczą, prowadząca rodzinny dom dziecka, koordynator rodzinnej pieczy zastępczej, pracownik socjalny powiatowego centrum pomocy rodzinie, osobą będąca w placówce opiekuńczo-wychowawczej albo regionalnej placówce opiekuńczo-terapeutycznej wychowawcą lub psychologiem, lub inna osoba wskazana przez osobę usamodzielnianą i zaakceptowana przez kierownika powiatowego centrum pomocy rodzinie powiatu właściwego do ponoszenia wydatków na finansowanie pomocy na kontynuowanie nauki i usamodzielnienie.

W 2019 r. udzielono pomocy na kontynuowanie nauki dla 15 usamodzielniających się wychowanków rodzin zastępczych na łączną kwotę 57.141 zł. (110 świadczeń). Dla 6 osób wypłacono pomoc na usamodzielnienie w łącznej kwocie 30.257 zł, a dla 2 osób pomoc na zagospodarowanie w wysokości 4.731 zł.

W ubiegłym roku 6 wychowanków placówek opiekuńczo-wychowawczych otrzymało pomoc na kontynuowanie nauki na łączną kwotę  27 107 zł (52 świadczenia), 3 osoby otrzymało pomoc na usamodzielnienie w wysokości 20 817 zł,  3 osoby pomoc na zagospodarowanie w kwocie 6308,00 zł.

Wychowankowie rodzin zastępczych i placówek obejmowani są wsparciem, w szczególności w formie pracy socjalnej, która ma na celu motywowanie do uzyskania wykształcenia odpowiadającego jego predyspozycjom i możliwościom, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych i zatrudnienia. Osoby, które mają problemy w prawidłowym funkcjonowaniu w środowisku, objęte są permanentnym wsparciem opiekunów usamodzielnienia oraz mają możliwość korzystania z poradnictwa specjalistycznego.

Analiza prezentowanych danych w zakresie pomocy społecznej, rehabilitacji osób niepełnosprawnych, pieczy zastępczej i przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest podstawą do następujących wniosków i prognoz obszarów objętych opracowaniem:

1. Pogłębiająca się tendencja spadku liczby mieszkańców powiatu i systematyczny wzrost osób w wieku poprodukcyjnym wraz ze starzeniem się społeczeństwa obligują do zwiększenia oferty skierowanej dla tej grupy osób w tym:
2. docelowego zwiększanie liczby miejsc oferowanych w domach pomocy społecznej w szczególności dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
3. dążenia do zaspokojenia potrzeb osób niepełnosprawnych środkami PFRON lub pozyskiwanymi z innych źródeł celem ułatwienia ich funkcjonowania w środowisku
4. Utrzymywanie się liczby osób pozostających bez pracy, w sytuacji szczególnej i długotrwale bezrobotnych prowadzi do pogłębiania trudnej sytuacji rodzin. Rozważyć należy możliwości i zasadności tworzenia Zakładu Aktywności Zawodowej, jako ogniwa stwarzającego szansę podjęcia aktywności zawodowej dla osób niepełnosprawnych w wieku aktywności zawodowej, CIS dla osób długotrwale bezrobotnych i innych inicjatyw wynikających z PAL i współpracy z PUP.
5. Dla potrzeb specjalistycznych rodzin w kryzysach utrzymać należy realizowane działania poradnictwa specjalistycznego, prawnego oraz uruchomienie Ośrodka Interwencji Kryzysowej, jako zadanie własne wynikające z ustawy o pomocy społecznej.
6. Niezbędna jest realizacja programów i projektów celowych skierowanych do rodziców przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze, doświadczających przemocy, do osób niepełnosprawnych rodzin z dziećmi niepełnosprawnymi. Analizując poziom wykonywanych zadań, zakres realizacji zadań przypisanych dla samorządu powiatowego z zakresu ustawy o pomocy społecznej, ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w oraz uwzględniając stan zatrudnienia koniecznie jest wzmocnienie kadrowe Powiatowego Centrum o specjalistów z zakresu: psycholog, prawnik, terapeuta rodzinny. Podjęcie powyższych decyzji wymagać będzie jednoczesnego zwiększenia powierzchni użytkowej w celu umożliwienia realizacji zwiększonego zakresu obowiązków.
7. W kontekście szukania wspólnych rozwiązań potrzeb społecznych niezbędne jest kontynuowanie współpracy miedzy instytucjami powiatowo-gminnymi i wsparcie rozwiązań kompleksowych w powiecie.