W celu spójności działań na rzecz wsparcia osób niepełnosprawnych Rada Powiatu Hajnowskiego uchwaliła Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych w powiecie hajnowskim na lata 2016-2022 został przyjęty uchwałą Nr XIV/131/16 Rady Powiatu Hajnowskiego z dnia 21 kwietnia 2016r. W 2019 r. cele zostały osiągnięte dzięki skutecznemu wykorzystaniu środków z Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych – głównego instrumentu samorządu powiatowego w pomocy osobom niepełnosprawnym.

W roku 2019 z w/w programu były realizowane następujące zadania:

Cel 1 Programu: Podniesienie i rozwijanie świadomości społecznej w zakresie potrzeb i praw osób niepełnosprawnych oraz instytucji i organizacji działających na rzecz osób niepełnosprawnych.

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie prowadzi działalność informacyjną:

• w ramach pracy Urzędu: w celu zwiększenia świadomości osób niepełnosprawnych w zakresie swoich praw, PCPR udostępniał informacje nt. ten temat w formie ustnej i papierowej tj. ogłoszenia na tablicy w urzędzie oraz ulotek dotyczących uprawnień osób niepełnosprawnych. Szacuje  się, że z informacji na temat ulg i uprawnień skorzystało około 3.800 osób.
• za pośrednictwem stron: PCPR (http://bip.pcprh.wrotapodlasia.pl/), Starostwa Powiatowego (powiat.hajnowka.pl) oraz samorządowej Gazety Hajnowskiej. Ponadto, każdorazowo stowarzyszenia, WTZ, ŚDŚ, ośrodki pomocy społecznej były informowane o możliwości uzyskania wsparcia przez osoby niepełnosprawne drogą kontaktu bezpośredniego.

Kolejne zadanie realizowane w ramach celu 1, tj. promowanie twórczości osób niepełnosprawnych, było realizowane przez placówki świadczące zadania z zakresu pomocy społecznej działających na terenie powiatu hajnowskiego tj. Specjalny Ośrodek Szkolno – Wychowawczy, Środowiskowy Dom Samopomocy, Warsztat Terapii Zajęciowej. W 2019 r. placówki aktywnie współpracowały m.in. z instytucjami kultury i sportu, organizacjami pozarządowymi i organizacjami kulturalno – rozrywkowymi, dzięki czemu podopieczni tych instytucji aktywnie uczestniczyli w społecznym i kulturalnym życiu regionu, poprzez udział w przedsięwzięciach o charakterze integracyjnym, rozrywkowym, sportowo- rekreacyjnym. W ramach rehabilitacji społecznej i zawodowej, podopieczni placówek: Środowiskowego Domu Samopomocy, Warsztatu Terapii Zajęciowej, Specjalnego Ośrodka Szkolno – Wychowawczego często z sukcesami brali udział w konkursach, przeglądach i prezentacjach na terenie powiatu i województwa podlaskiego. Ponadto, uczestniczyli w wydarzeniach kulturalnych, sportowych i okolicznościowych, organizowanych w jednostkach oraz w regionie. Dodatkowo, Warsztat Terapii Zajęciowej organizował wycieczki wyjazdowe m.in. na Litwę i Białoruś, w Bieszczady.

Program działań na rzecz osób niepełnosprawnych zakłada także zwiększenie działań w zakresie promocji i ochrony zdrowia (zadanie nr 5) . Więcej na ten temat w rozdziale 8 Raportu pn. „Ochrona Zdrowia”.

Cel. 2 Programu: Zapewnienie dostępu do wczesnej diagnozy i wszechstronnej rehabilitacji umożliwiającej pełne uczestnictwo osób niepełnosprawnych w życiu społecznym

Realizacja objęła 4 zadania założonego celu:

1. Aktualizowanie informacji o wielkości i strukturze osób niepełnosprawnych oraz ich potrzeb.

Informacje o wielkości  i strukturze  osób niepełnosprawnych oraz ich potrzebach  Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hajnówce pozyskuje z Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w Hajnówce oraz w oparciu o wnioski związane z ubieganiem się o dofinansowanie środkami Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Ogółem w całym 2019 r. Powiatowy Zespół prowadził 2 221 sprawy osób indywidualnych (zgodnie z liczbą założonych akt sprawy).

2. Prowadzenie badań przesiewowych w kierunku różnych schorzeń.

Na terenie powiatu hajnowskiego największą jednostką świadczącą usługi medyczne i rehabilitacyjne to: Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej w Hajnówce.

W roku 2019 SP ZOZ w Hajnówce w celu zwiększenia wiedzy na temat osób potrzebujących leczenia i rehabilitacji prowadził przesiewowe badania profilaktyczne w ramach kontraktów z NFZ w Białymstoku.

Z kolei Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w roku 2019 przeprowadziła badania przesiewowe: słuchu-118; wzroku-77; mowy – 117.

3. Prowadzenie zajęć Wczesnego Wspomagania Rozwoju dla dzieci zagrożonych niepełnosprawnością.

                 W ramach Wczesnego Wspomagania Rozwoju Dziecka Specjalny Ośrodek Szkolno - Wychowawczy w Hajnówce w roku sprawozdawczym organizował zajęcia: logopedyczne, rehabilitacyjne, pedagogiczne, psychologiczne oraz integrację sensoryczną. Zespół terapeutów stanowi 7 wykwalifikowanych osób, pracowników pedagogicznych Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego.

        Na podstawie opinii o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju, zajęciami zostało objętych 28 dzieci. Zajęcia odbywały się według ustalonego harmonogramu, w wymiarze do dwóch godzin tygodniowo, w zależności od zaleceń wynikających z opinii oraz indywidualnych możliwości psychofizycznych dziecka. W pracy z dzieckiem aktywnie uczestniczą rodzice.

        W ramach działalności SOSW realizowany jest Program „Za Życiem”. Od początku 2019 r. programem objętych zostało 22 dzieci z największymi dysfunkcjami rozwojowymi, uczestniczących jednocześnie w zajęciach wczesnego wspomagania rozwoju oraz dzieci, które korzystają tylko z Programu „Za Życiem”. Do 31 grudnia 2019 roku liczba ta wzrosła do 28 dzieci. Praca z dzieckiem miała charakter wieloprofilowego oddziaływania na zaburzenia, w ramach terapii indywidualnej oraz grupowej. W ramach terapii indywidualnej realizowano zajęcia logopedyczne, psychologiczne, pedagogiczne, zajęcia rehabilitacyjne i integracji sensorycznej. Łącznie terapia była prowadzona przez 10 specjalistów. W ramach terapii grupowej odbywały się zajęcia logorytmiki, bajkoterapii z elementami sensoplastyki, Metody Dobrego Startu, zajęcia ruchowe, zajęcia z elementami Treningu Umiejętności Społecznych, zajęcia prowadzone metodą W. Sherborne oraz zajęcia kreatywne („Moje dziecko kreatywne”).

W pracy z dzieckiem aktywnie uczestniczą rodzice.

Zwiększenie ilości zajęć (połączenie zajęć Wczesnego Wspomagania Rozwoju i zajęć z Programu „Za Życiem”) znacząco wpłynęło na poprawę funkcjonowania dzieci, ich umiejętności komunikacyjne, poznawcze, społeczne i motoryczno – ruchowe.

Realizując zadania określone w rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 5 września 2017r. w sprawie szczegółowych zadań wiodących ośrodków koordynacyjno-rehabilitacyjno-opiekuńczych (Dz.U. z 2017 r. poz.1712), w tym Programu „Za Życiem” wspierano rodziny z dziećmi w ramach Punktu Konsultacyjnego. W 2019 roku odbyło się 9 spotkań konsultacyjnych. Ośrodek Koordynacyjno- Rehabilitacyjno-Opiekuńczy przy SOSW, nawiązał współpracę w placówkami, do których uczęszczają dzieci objęte Programem „Za Życiem”.

 Poradnia Psychologiczno -Pedagogiczna w Hajnówce wykonała badania diagnostyczne w tym: pedagogiczne - 290; psychologiczne - 333; logopedyczne - 323 i lekarskie - 15, prowadziła również inne formy pracy bezpośrednio z dziećmi/młodzieżą: terapie logopedyczne -107; zajęcia korekcyjno-kompensacyjne - 17; terapie psychologiczne - 15 oraz inne zajęcia o charakterze terapeutycznym - 16.

4. Zwiększenie dostępu osób niepełnosprawnych do opieki medycznej i rehabilitacji.

              W ramach tego zadania ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych dofinansowywano do uczestnictwa osób niepełnosprawnych i ich opiekunów w turnusach rehabilitacyjnych.

W roku 2019 z dofinansowania skorzystało 41 osób na kwotę 50 050 zł. w tym: w tym 2 osoby dorosłe uczące się i niepracujące w wieku do 24 lat na kwotę 2 869 zł oraz dla 2 opiekunów tych osób wydatkowano kwotę 1 946 zł; dla 19 dzieci wydatkowano kwotę  27 721 zł. oraz 18 opiekunów tych dzieci  na kwotę 17 514 zł.

Cel 3 Programu: Wspieranie aktywnego udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym

W 2019 r. zrealizowano 4 zadania poprzez:

1. Wsparcie osób niepełnosprawnych przy zakupie sprzętu rehabilitacyjnego, przedmiotów ortopedycznych i środków pomocniczych.

Dofinansowanie zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze:

Na zadanie dotyczące dofinansowania zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne i środki pomocnicze przyznawane osobom niepełnosprawnym, w roku 2019 wydatkowano  kwotę 381 870 zł. Z tej formy pomocy skorzystało 610 osób, w tym: dla 10 dzieci i młodzieży wydatkowano  kwotę 25 474 zł. Ogółem wpłynęło 1 563 wniosków. Przedmiotem dofinansowania głównie były: pieluchomajtki, aparaty słuchowe  materace p/odleżynowe, w mniejszych ilościach buty ortopedyczne, balkoniki, kule , laski, wózki inwalidzkie  proteza kończyn dolnych itp.

Zakup sprzętu rehabilitacyjnego:

Objaśnienia:

Zakupiony sprzęt stanowiły głównie rowery rehabilitacyjne.

2. Zwiększenie udziału osób niepełnosprawnych w życiu społecznym.

     W celu zwiększenia aktywności osób niepełnosprawnych w życiu społecznym ze środków  Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, PCPR w Hajnówce dofinansował do zadania w zakresie sportu, kultury, rekreacji i turystyki osób niepełnosprawnych dla 1 organizacji na zorganizowanie 3 imprez. W imprezach uczestniczyło 65 osób. Wydatkowano kwotę 6 000 zł. 

3. Objecie terapią osób kwalifikujących się do udziału w zajęciach.

       W roku 2019 z usług Środowiskowego Domu Samopomocy w Hajnówce skorzystało 66 osób, w tym 53 mieszkańców miasta Hajnówka i 13 osób z terenu powiatu hajnowskiego. 

          W zajęciach w Warsztacie Terapii Zajęciowej w Hajnówce  w roku 2019 uczestniczyło 35 osób. Ze środków PFRON wydatkowano  kwotę 633 360 zł, oraz 70 373 zł. ze środków samorządowych. 

            W roku 2019 - 7 mieszkańców naszego powiatu było uczestnikami WTZ w Nowej Woli, samorząd powiatu hajnowskiego wydatkował kwotę 14 074,69 zł.   

4. Umożliwienie osobom niepełnosprawnym likwidacji barier architektonicznych technicznych i w komunikowaniu się.

W ramach tego zadania Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Hajnówce wydatkowało:

• ze środków Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób :

- 61 869 zł dla 27 osób na realizację następujących zadań: przystosowano 11 łazienek, zakupiono 2 podjazdy, 11 łóżek ortopedyczno-rehabilitacyjnych, 3 podnośniki.

• W ramach programu „Aktywny Samorząd” przyznano dofinansowanie:

- Obszar A Zadanie 1 – pomoc w zakupie i montażu oprzyrządowania do posiadanego samochodu – 2 osoby na kwotę 14 845 zł.

- Obszar A Zadanie 2 – pomoc w uzyskaniu prawa jazdy kategorii B – 1 osoba na kwotę 1 102 zł.

-Obszar C Zadanie 1 – pomoc w zakupie wózka inwalidzkiego o napędzie elektrycznym – 1 osoba na kwotę 9 720 zł.

-Obszar C Zadanie 5 – pomoc z zakupie skutera inwalidzkiego o napędzie eklektycznym lub oprzyrządowania elektrycznego do wózka ręcznego – 3 osoby na kwotę 15 000 zł.

Cel 4 Programu: Wyrównywanie szans osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji

Zrealizowania 3 zadania:

1. Umożliwienie odbycia nauki dzieciom z niepełnosprawnością.

                    Dzieci i młodzież niepełnosprawna mogła pobierać naukę w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym w Hajnówce.

          W roku 2019 do SOSW uczęszczało:

na poziomie szkoły podstawowej – 32 osób,

na poziomie gimnazjum – 5 osób,

w szkole przysposabiającej do pracy – 27 osób,

       Z kolei zespół orzekający Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Hajnówce w roku 2019 wydał orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego lub indywidualnego nauczania w szkole/przedszkolu dzieci: z upośledzeniem umysłowym w stopniu lekkim - 13; z upośledzeniem w stopniu umiarkowanym lub znacznym - 3; z niepełnosprawnością ruchową, w tym z afazją -12; nauczanie indywidualne - 23.

       Poradnia wydała opinie w sprawach:

- wczesnego wspomagania rozwoju - 11; - odroczenia obowiązku szkolnego - 11; - w sprawie dostosowania wymagań edukacyjnych wynikających z programu nauczania do indywidualnych potrzeb psychofizycznych i edukacyjnych ucznia –30; - objęcia dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w przedszkolu - 21; - objęcie dziecka pomocą psychologiczno-pedagogiczną w szkole lub placówce – 52; o specyficznych trudnościach w uczeniu się –12; - inne opinie–12

      Poradnia prowadziła również inne formy pracy bezpośredniej z dzieci/młodzieżą, w tym: zajęcia aktywizujące wybór kierunku kształcenia i zawodu –147; zajęcia grupowe prowadzone w szkołach i placówkach – 827; - inne formy pomocy indywidualnej (konsultacje, porady, instruktaże itp.) – 65

2. Umożliwienie edukacji na poziomie wyższym.

W celu zwiększenia osób niepełnosprawnych w dostępie do edukacji  w roku 2019 był po raz kolejny realizowany program "Aktywny Samorząd" W ramach tego programu osoby niepełnosprawne mogły ubiegać się dofinansowanie w uzyskaniu wykształcenia na poziomie wyższym. Pomoc uzyskało 25  osób, wydatkowano kwotę 86 063 zł.

3. Zwiększenie szans do uczestnictwa w społeczeństwie informatycznym.

      W roku 2019 samorząd powiatu hajnowskiego kolejny raz przystąpił do   programu "Aktywny samorząd". W ramach tego programu pomocy udzielono:

- Obszar B Zadanie 1 - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania otrzymało 3 osoby na kwotę 10 113 zł,

- Obszar B zadanie 3 - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego

elementów oraz oprogramowania, pomoc  otrzymała 1 osoba na kwotę 4 948 zł.

- Obszar B Zadanie 4 - pomoc w zakupie sprzętu elektronicznego lub jego elementów oraz oprogramowania, pomoc otrzymała 1 osoba na kwotę 1 035 zł.

Cel 5 Programu: Tworzenie warunków do aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych

W 2019 r. realizacja objęła 4 zadania:

1. Zwiększenie aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych.

         Aktywizacją zawodową w 2019 roku objęte zostały osoby bezrobotne niepełnosprawne i poszukujące pracy. Zastosowano wobec nich zróżnicowane usługi oraz instrumenty rynku pracy:

• Działaniami doradczymi, w tym poradnictwem zawodowym indywidualnym objęto 14 osób niepełnosprawnych, w tym 10 kobiet, w poradzie grupowej uczestniczyło 6 osób niepełnosprawnych (4 kobiety), natomiast w informacji grupowej uczestniczyły 3 osoby, w tym 1 kobieta. Subsydiowanymi programami rynku pracy objęto ogółem 33 osoby bezrobotne niepełnosprawne.
• W ramach projektu "Aktywizacja osób młodych pozostających bez pracy w powiecie hajnowskim (V) „ współfinansowanego przez UE ze środków EFS w ramach PO WER, wsparciem objęto 1 osobę niepełnosprawną.
• W ramach projektu "Aktywizacja osób powyżej 30 roku życia w powiecie hajnowskim (V) „ współfinansowanego przez UE ze środków EFS w ramach RPO WP, wsparciem objęto 11 osób niepełnosprawnych.
• Ze środków PFRON wydatkowano kwotę 10 165,00 na odbycie stażu dla 2 osób niepełnosprawnych. Zostało utworzone 1 stanowisko pracy, wydatkowano kwotę 55 000 zł.

2. Zwiększenie szans uczestników WTZ do wejścia na rynek pracy.

                Terapia Zajęciowa w zakresie rehabilitacji społecznej i zawodowej odbywała się w 8 pracowniach zgodnie z indywidualnymi programami rehabilitacji opracowanymi corocznie dla każdego uczestnika. Program jest realizowany w pracowni wiodącej i innych pracowniach według indywidualnych potrzeb. W roku 2019 4 uczestników odbyło 3 miesięczne praktyki zawodowe.

3. Zwiększenie szans uczniów SOSW (np. Spółdzielnia Uczniowska, warsztaty treningowe) do wejścia na rynek pracy.

     Warsztaty Treningowe odbywają się na zajęciach klasy przysposabiającej do pracy. Pierwsza praca, do jakiej są wdrażani to realizacja programu pn. "Prowadzenie własnego gospodarstwa domowego". W ramach tego programu odbywają zajęcia w pracowni kuchennej, krawieckiej i ogrodniczej. Przygotowywane są listy niezbędnych produktów, zgodnie, z którymi robi się później zakupy. Redagują treść okolicznościowych życzeń lub zaproszeń, adresują kopertę i udają się na pocztę, gdzie samodzielnie muszą zakupić znaczek i wrzucić do skrzynki pocztowej.

            W ramach przygotowania do podjęcia pracy uczniowie uczestniczą w praktykach zawodowych w sklepiku znajdującym się na terenie SP ZOZ w Hajnówce. Tam uczą się specyfiki pracy i wykonywania zadań, które w przyszłości będą mogli wykonywać samodzielnie, w tym m.in. segregowania, metkowania i układania towaru oraz sprzątania pomieszczeń.

4. Zwiększenie szans uczniów SOSW (mieszkania treningowe) do samodzielnego funkcjonowania w codziennym życiu społecznym.

     W ramach zajęć w Szkole Przysposabiającej do Pracy znajdującej się w Warsztatach Treningowych, przez cały rok szkolny przystosowuje się uczniów do samodzielnego funkcjonowania w codziennym życiu poprzez:

• naukę obsługi urządzeń użytku codziennego w Warsztatach Treningowych,
• naukę korzystania z punktu użytku publicznego,
• naukę samodzielnego wykonywania różnych prac domowych oraz prostych prac na terenie przyległym do Ośrodka,
• planowanie i wykonywanie prostych zakupów, płacenie za nie gotówką lub kartą.

Zgodnie z Programem Pracy działającego  w SOSW internatu, wymienione niżej działania zmierzające do usamodzielnienia funkcjonowania w codziennym życiu społecznym są realizowane również przez cały rok szkolny. Uczniowie uczą się m.in. samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym, umiejętności współpracy w grupie, postaw prospołecznych.